فهرست مطالب
چای سیاه، یکی از محبوب ترین نوشیدنی‌های گرم در بسیاری از کشورهای جهان بهشمار میرود و یک جایگزین عالی برای نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا قهوه است، چراکه نه تنها کم کالری و بدون قند و چربی است، بلکه خواص فراوانی دارد و کافئین موجود در آن برای رفع خستگی بسیار مفید است. اولین بوته چای در حدود پنج هزار سال پیش در چین کشف شد. علاوه بر مصرف خوراکی و درمانی از این گیاه، در صنعت رنگ آمیزی نیز از آن استفاده می‌شده است. چای سیاه از نوشیدنی های گران قیمت و تجملاتی در زمان قدیم بشمار می‌رفت و بیشتر در دربار پادشاهان و در مجالس مهم، برای پذیرایی از آن استفاده می‌شده است. این نوشیدنی محبوب، ترکیب برگ چای خشک شده با آب داغ است که طعم و عطر رضایت بخشی را به ارمغان می‌آورد. در ایران نیز چای از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است و در وعده‌های غذایی صبحانه و عصرانه و در تمامی میهمانی‌ها و دورهمی‌ها از اصلی‌ترین نوشیدنی‌ها است.
ویژگی‌های چای
چای یک نوشیدنی گرم و معطر است که معمولا با ریختن آب داغ یا جوش بر روی برگ‌های فرآوری شده گیاه آن درست میشود. این نوشیدنی بعد از آب، پرمصرف ترین نوشیدنی جهان است. در زمان قدیم و در قسمت جنوبی چین و شمال هند، از لفظ چای برای این نوشیدنی استفاده می‌کردند. به همین دلیل، این نام بدون هیچ تغییری وارد زبان مردمان خاورمیانه و شمال آفریقا شده است اما در زبان چینی شمالی، چای نام دیگری داشته و تی(tea) تلفظ می‌شده و با همین نام وارد فرهنگ و دستور زبان اروپاییان شده است. چای برگ های فرآوری شده گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) است. این گیاه از سرده کاملیا و تیره چاییان است.
.
گیاه کاملیا درختی همیشه سبز است که در مناطق گرمسیری و مرطوب رشد میکند. ارتفاع نوع وحشی آن به 15 متر نیز می‌رسد اما معمولا با هرس کردن ارتفاع آن را در حد بوته‌های چای نگه می‌دارند. برگ‌های کاملیا سیننسیس، نوک تیز و کشیده است و لبه‌های برگ دندانه دارد. در ابتدای رشد پرزهای سفید رنگی بر روی برگ‌ها دیده میشود اما با تکامل رشد، این پرزها از بین رفته و برگ‌های چای، سبز رنگ، صاف و براق میشوند. دو تا از جوان‌ترین برگ زیر شاخه و برگ غنچه‌دار و باز نشده گیاه کاملیا برای چای با کیفیت مناسب هستند. خاستگاه اولیه گیاه چای، در نقطه‌ای از بخش شمالی میانمار و ایالت‌های یونان و سیچوان چین بوده است. عمده چای در شرق و جنوب چین، میانمار شمالی و منطقه در هند به نام ایالت آسام، کشت میشود. برخی از گونه‌های چای نیز بهصورت طبیعی در شرق و جنوب شرقی چین رشد میکند. بوته چای نخستین بار در چین شناخته شد و سپس از آنجا به دیگر قاره‌ها و کشورها راه پیدا کرد. بعد از چین در ژاپن و هند کشت این گیاه گسترش یافت و در سده هفدهم میلادی، چای توسط هلندی‌ها، به اروپا برده شد. در روسیه نیز در سال 1885 و در منطقه‌ای به نام قفقاز کشت این محصول صورت گرفت.
.
امروزه چای در ایران از محبوبیت زیادی برخوردار است اما مصرف چای در ایران به کمتر از دو سده پیش باز می‌گردد. زمان دقیقی از آغاز مصرف چای در ایران در دست نیست اما با توجه به اظهارات برخی جهانگردان در سده دوم میلادی، برخی چایخانه‌ها وجود داشتند که افراد توانگر و بزرگان در آنجا جمع می‌شدند و چای می‌نوشیدند. برخی از شواهد نیز نشان میدهند که چای توسط مغولان به ایران آورده شده است. کشت چای در ایران در حدود 130 سال پیش و در قرن 18 میلادی و توسط فردی به نام میرزا کاشف السلطنه اغاز شد. با توجه به آب وهوای مناسب برای کشت این محصول، شهر لاهیجان برای کاشت انتخاب شد و امروزه این شهر مرکز تولید چای در ایران است. شش نوع چای از گیاه کاملیا سیننسیس تولید میشود: 1- چای سیاه (تخمیری) ، 2- چای سبز (تخمیر نشده)، 3- چای زرد، 4- چای سفید، 5- چای اولانگ یا پوچونگ (نیمه تخمیری) ، 6- چای پوئره.
این محصول با کد بین‌المللی( HS Code ): 090240 ( بسته بندی بیشتر از 3 کیلوگرم) و 090230 (بسته بندی کمتر از 3 کیلوگرم) در جهان شناخته شده است.
.
فواید چای سیاه و ارزش غذایی آن
چای سیاه در طب سنتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و پیش از اینکه به‌عنوان نوشیدنی مصرف شود، برای مصارف دارویی استفاده می‌شده است. چای سیاه سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌هایی است که برای سلامتی بسیار مفید هستند.
ویتامین‌های آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، روی، مس و منگنز موجود در چای سیاه برای تقویت مو موثر هستند. علاوه بر این، آنتی اکسیدان‌ها و پلی‌فنول‌های موجود در این گیاه برای پیشگیری از پیری زودرس پوست مفید هستند و باعث طراوات پوست میشوند. همچنین این ماده به همراه تانن، باعث از بین رفتن باکتری‌های مضر ایجادکننده پوسیدگی دندان میشوند و بوی بد دهان را کاهش میدهند.
وجود ویتامین‌های (B9،B5،B4 ،B2) در چای سیاه، سبب افزایش ایمنی بدن، تقویت سیستم دفاعی و جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها میشوند. مصرف این نوشیدنی به دفع سموم و پاکسازی کمک زیادی میکند. به همین دلیل بعد از آب، دومین نوشیدنی است که مصرف آن توصیه شده است.
کافئین موجود در چای باعث افزایش سطح انرژی و شادی و در نتیجه از بین بردن خستگی میشود. همچنین این ماده باعث افزایش متابولیسم در بدن و در نتیجه چربی سوزی و کاهش وزن میشود. این نوشیدنی آرامشبخش و ضد استرس است و وجود اسید آمینه در آن به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک میکند.
چای سیاه سبب کاهش کلسترول و در نتیجه کاهش بیماری‌های قلبی نیز میشود. طبق تحقیقات، نوشیدن 3 فنجان چای در روز، به سلامت و بهبود عملکرد قلب کمک زیادی میکند. همچنین برای بیماران دیابتی هم مفید است. این نوشیدنی غیرشیرین گلوگز خون را تنظیم میکند. به همین دلیل مصرف آن بعد از یک نوشیدنی بسیار شیرین توصیه میشود.
مصرف این چای بر کاهش برخی سرطان‌ها همچون سرطان ریه و مثانه و … موثر است. همچنین مصرف آن برای دستگاه گوارش نیز مفید است. چای سیاه همچون یک پروبیوتیک عمل میکند و روند هضم را بهبود می‌بخشد و با خواص ضد میکروبی خود، مواد مضر در دستگاه گوارش را از بین می‌برد و باکتری‌های مفید روده را تقویت میکند.
.
شرایط کشت چای
گیاه چای، جزء گیاهان مناطق مرطوب و گرمسیری است. یعنی کاشت و پرورش چای در نواحی که معمولا دمای هوا هیچگاه سرد نمیشود و بارش سالیانه بین 1800تا 2000 میلیمتر است، انجام میشود. بوته گیاه چای نسبت به سرما اندکی مقاوم است و تا 5 درجه سرما به همراه برف را میتواند تحمل کند و در سرما و برف بیشتر، ممکن است بوته آن یخ بزند.
دما: دمای مناسب برای کشت چای، آب و هوای معتدل با حداکثر دمای 32 درجه سانتیگراد و حداقل دمای 6 درجه سانتیگراد است. دامنه دمایی کشت چای در جهان بین 13 تا 30 درجه است و کشت بهینه در میانگین دمای سالیانه 17 تا 24 درجه صورت میگیرد. در ایران نیز میانگین دما در مناطق چایکاری بین 11 تا 20 درجه است. همچنین بادهای شدید، سرد و گرم برای بوته های چای مضر هستند. رطوبت هوا مورد نیاز این گیاه نیز 65 درصد و هرچه اختلاف دمای شب و روز کمتر باشد، رشد بوته چای بهتر است.
خاک: زمین های هموار و دشت ها مکان مناسبی برای کشت چای هستند زیرا شیب زیاد زمین موجب فرسایش خاک و در نتیجه اثر نامطلوب بر روی رشد گیاه میشود. معمولا شیب زمین نباید بیشتر از 25 درصد باشد و درصورت شیب، باید از کشت عمود بر جهت شیب استفاده شود. از نظر بافت خاک، چای در زمین های نرم و نفوذ پذیر رشد مطلوبی دارد و بافت خاک نباید از رس سنگین باشد. چای در شن ریز یا خاک هایی با بافت لومی کشت میشود. عمق مناسب کشت نیز، حدود 5 متر است. بوته چای نسبت به آهک در خاک واکنش نشان میدهد. در نتیجه خاک باید اسیدیته باشد و PH مناسب برای خاک این گیاه، بین 5/4 تا 6 است. اگر مقدار اسیدیته کمتر از این مقدار باشد، با دادن کودهای قلیایی اصلاح میشود و اگر بیشتر از این مقدار بود با مخلوط کردن گرد گوگرد، اسیدیته خاک تنظیم میشود.
آب: میزان آب و رطوبت هوا، یکی از عوامل مهم در کاشت چای بشمار میرود. بیشتر رطوبت مورد نیاز گیاه باید در هوا باشد نه در خاک. زیرا اراضی سنگین و باتلاقی برای گیاه مناسب نیستند و باعث پوسیدگی ریشه گیاه میشوند. کشت بهینه چای در جهان در میانگین بارندگی سالانه 1800 میلیمتر( ماهانه 150 میلیمتر) است. اما میزان بارندگی نباید کمتر 1100 میلیمتر در سال باشد. در ایران نیز مقدار بارندگی بین 1000 تا 1400 میلیمتر در سال است.
کود دهی: در کشت چای، کودهای از تهنشین و کودهایی که املاح اُزت، فسفر و پتاس که برای تقویت گیاه لازم است استفاده میشود. یکی از کودهای مفیدی که قیمت مناسبی نیز دارد، کود سبز است که علاوه بر تولید هوموس و مقدار زیادی که اُزت به زمین میدهد، در فصل تابستان از برگ بوته های چای در برابر حرارت و تابش آفتاب محافظت میکند.
.
نحوه تولید چای سیاه
- مرحله اول چیدن برگ های گیاه است. به اینصورت که دو برگ سبز بر روی یک ساقه کوتاه که وسط آن غنچه سفید دارد باید باشد.
- در مرحله دوم با دو روش سنتی و مدرن رطوبت برگ ها باید گرفته شود. در روش سنتی، برگ ها روی یک توری پهن میشود تا بطور طبیعی رطوبت آن گرفته شود. در روش مدرن، بر روی تور سیمی پهن میشود و توسط بادهای دستگاه تهویه هوا رطوبتشان کم میشود. این روش زمان کمتری نسبت به روش سنتی میگیرد.
- در مرحله بعد برگ ها غلتانده میشوند و پیچ و تاب میخورند که این امر باعث میشود آنزیم هایی که باعث اکسید شدن برگ ها میشوند آزاد میشوند. این کار به دو روش انجام میشود:
- روش اورتودوکس(رسمی) : در این روش برگ ها با غتلک له میشوند تا مایع سلولی آنها رها شود و با اکسیژن هوا درهم آمیخته شود. در نتیجه واکنش نشان داده و اکسید میشود. این مرحله 3 بار و هربار به مدت 30 دقیقه انجام شده و در نهایت برگ ها تیره رنگ و ریز میشوند.
- روش CTC(غیررسمی): در این روش برگ ها در محفظه ای به مدت 30 دقیقه میچرخند و سپس در ظرف استوانه ای خارداری قرار میگیرند تا برگ ها از ساقه ها جدا شده و قسمت های ضخیم برگ بیشتر بچرخند تا خرد شوند.
- مرحله چهارم، مرحله تخمیر است. در این مرحله برگ ها در اتاق هایی با دمای 40 درجه و به مدت 2 تا 3 ساعت بر روی صفحه ای پهن میشوند و بهصورت قطره ای بر روی آنها آب پاشیده میشود. در این مرحله رنگ برگ ها قرمز یا قهوه ای میشوند.
- در مرحله پنجم که مرحله آخر از تخمیر است، برگ های قرمز رنگ را بر روی صفحه های فلزی خشک کن هایی که به صورت موازی در کنار هم قرار گرفته اند راهی میکنند تا برگ ها به مدت 20 دقیقه در معرض هوای گرم 80 تا 90 درجه قرار بگیرند تا خشک شده و رنگ برگ ها سیاه شود.
- و در مرحله آخر، برگ چای های خشک شده بر روی ریل های متحرکی قرار میگیرند تا براساس اندازه و کیفیت غربالگری و جداسازی شوند.
انواع چای
در جهان بیش از صد نوع چای وجود دارد. عواملی مختلفی بر ظاهر، رنگ و طعم چای تاثیر میگذارد. تعدادی از چای ها از انواع دیگر گیاهان بهدست میایند و یا برخی از آنها ترکیب چند نوع گیاه هستند. تعدادی هم از میوه های خشک تهیه میشوند. برخی از آنها در اوایل فصل بهار و برخی دیگر در تابستان و پاییز برداشت میشوند. اما علت تفاوت اصلی انواع چای، در روش برداشت و میزان اکسیداسیون یا فرآوری آنها است. بعضی از آنها مجاز به اکسید شدن هستند و برخی باید به شکل طبیعی در آفتاب خشک شوند. اکسیداسیون چای پس از جدا شدن برگ آن از ساقه آغاز میشود و میزان آن بستگی به نوع فرآوری مدنظر در مورد برگ چای دارد.
چای هایی که از گیاه کاملیا سیننسیس تولید میشود در 6 دسته جای میگیرند:
- چای سیاه (Black Tea) : این نوع چای، بیشترین نوع چای مصرفی در غرب و شرق جهان بهشمار میرود. چای سیاه از اکسید شدن زیاد برگ ها بهدست میآید. برگ ها بعد از اینکه با داستگاه بافتشان متلاشی میشود، در معرض هوا قرار میگیرند تا اکسید شوند. همین طولانی شدن فرآیند اکسید، باعث عطر قوی و تیره شدن رنگ این چای میشود و رنگ آن مایل به قرمز تا قهوه ای تیره است. فصل و مکان رشد گیاه در عطر و طعم آن نیز تاثیر میگذارد. کشور چین از تولیدکنندگان بزرگ چای سیاه در جهان است. در 226 گرم از این چای، حدود 40 تا 60 میلیگرم کافئین وجود دارد.
- چای سبز (Green Tea) : چای سبز نسبت به چای سیاه کافئین کمتری دارد و آرامشبخش و مفرح است. چای سبز چینی در 226 گرم حدود 30 تا 35 میلیگرم کافئین دارد. در همین مقدار در چای سبز ژاپنی 25 تا 30 میلیگرم کافئین یافت میشود. بعد از چیدن برگ ها، به آنها حرارت یا بخار میدهند تا آنزیم هایی که با اکسیژن واکنش نشان میدهند و باعث اکسید شدن میشوند از بین بروند تا این برگ ها در زمان خشک شدن اکسید نشوند و رنگ سبزشان حفظ شود. به دلیل اکسید نشدن، حاوی مقادیر زیادی از ماده های فلانوئید و آنتی اکسیدان است و خواص زیادی برای بدن دارد. عطر و طعم این چای به مکان پرورش و نوع فرآوری آن بستگی دارد اما بطورکلی طعم تلخ وبا مقداری گسی و عطر خوشایندی دارد.
- چای زرد (Yellow Tea) : چای زرد نسبت به دیگر انواع چای ها کمتر شناخته شده و تا حدودی گران قیمت تر است. مراحل فرآوری چای زرد شبیه به چای سبز است اما با یک مرحله بیشتر؛ این مرحله قبل از خشک کردن برگ های چای است. در این مرحله به برگ ها اجازه داده میشود که آهسته و با سرعت کم اکسید بشوند و فرآیند اکسید شدن بهجای اینکه توسط خود آنزیم های گیاه انجام شود، به واسطه تخمیر میکروبی صورت میگیرد. این شیوه اکسید شدن سبب میشود که رنگ برگ ها زرد شود و طعم بسیار ملایمی نسبت به چای سبز بگیرد اما عطر چای سبز را ندارد.
- چای سفید (White Tea) : روی برگ این نوع چای کمترین فرآوری صورت میگیرد. چای سفید از برگ های جوان گیاه که کرک های سفیدی بر روی آن است تولید میشود. این برگ ها در نور طبیعی افتاب خشک شده و اکسید نمیشوند. به همین دلیل رنگ سفید خود را حفظ میکنند. به دلیل اینکه نسبت به دیگر چای ها اکسیداسیون کمتری دارد، کافئین آن نیز بسیار کم است اما بیشترین آنتی اکسیدان را در میان دیگر چای ها دارد. طعم و ظاهر دم کرده آن شبیه به آب است اما بعد از مدتی از نوشیدن آن مزه شیرین ملایمی در دهان میپیچد. استان فوجیان در کشور چین مرکز کشت چای سفید در جهان است.
- چای اولانگ (Oolong) : این نوع چای از لحاظ روش تولید بین چای سیاه و سبز قرار دارد. برگ این چای نیمه اکسید شده است و شادابی چای سبز همچنین خصوصیات فیزیکی و درهمی چای سیاه را دارد. میزان کافئین آن نیز متوسط بوده و بین میزان کافئین چای سیاه و سبز است. هرچه زمان اکسیداسیون این چای بیشتر باشد به چای سیاه شبیه و هرچه زمان اکسید شدن کمتر باشد به چای سبز شبیه میشود. این چای با نام اژدهای سیاه (black Dragon) نیز شناخته شده است. مرکز کشت این نوع چای، کشورهای تایوان و چین هستند.
- چای پوئره (Puerah) : این چای از نوعی تخمیر خاص و طولانی مدت چای سبز حاصل میشود. مدت زمان تخمیرآن بین 6 ماه تا 1 سال است. برای تولید این چای، برگ سبز را حرارت میدهند و سپس بصورت قالبی فشرده میکنند. بعد از گذشت مدت زمان گفته شده و در اثر تخمیر میکروبی، این چای تولید میشود. در ابتدا این چای شبیه به چای سبز است اما با گذشت زمان و بهدلیل تخمیر میکروبی رنگ و عطر و طعم آن تغییر میکند. چای پوئره مزه تندی دارد و رنگ آن از چای سیاه نیز تیره تر است.
.
انواع چای سیاه
چای سیاه نسبت به محل پرورش عطر و طعم متفاوتی دارد. انواع معروف چای سیاه در جهان:
- چای آسام که در شمال شرقی هند رشد میکند، کافئین و عطر بیشتری نسبت به دیگر چای های سیاه دارد و طعم قوی شبیه به مالت دارد.
- چای سیلان در ارتفاعات کشور سریلانکا کشت میشود و به همین دلیل این نام را دارد. طعم قوی و متفاوتی دارد و طعم مرکبات در این چای حس میشود.
- چای ارل گری از ترکیب چای سیاه به همراه برگاموت درست میشود. برگاموت عطر و طعمی شبیه به مرکبات مخصوصا ترنج دارد و همین باعث میشود که چای طعم مرکبات بگیرد.
- چای دارجلینگ در کشور هند کشت میشود و طعم تلخ و تندی دارد. دم کردن آن با مواد میوه ای و گل ها طعم خوشایندی دارد.
- چای کنیا در کشور کنیا تولید میشود و طعم تند و تیزی دارد و از لحاظ ظاهری، گرد و ریز با رنگ تیره هستند. تفاوت عمده این چای این است که به روش CTC تولید میشود.
- چای یونن(یوننان) در استان یونان چین کشت میشود و طعم شکلاتی و تند دارد. عطر آن دودی است و ترکیب آن با شیر صبحانه طعم خوشایندی دارد.
چای ایرانی یکی از سالم ترین چای ها در جهان است. به دلیل آب و هوای کوهستانی منطقه کشت چای در ایران، علاوه بر عطر و طعم بهتر چای، میزان آفات گیاه کمتر است و استفاده حداقلی از آفت کش ها میشود. شیوه چینش برگ چای در ایران از قسمت‌های مختلف درختچه چای، باعث انواع مختلف چای سیاه در ایران شده است. در برداشت دستچین بخش غنچه و برگ‌های جوان چیده میشود و کیفیت محصول بالا میرود اما در برداشت مکانیکی، برگ ها از قسمت بالایی درختچه برداشت میشود.
.
مقاله پیشنهادی: پتانسیل صادراتی ایران: صادرات میوه خشک (Dried fruits)
انواع مختلف چای سیاه براساس نحوه چینش در ایران عبارتند از:
- چای سرگل یکی از بهترین چای های ایرانی است که از برداشت جوانه های تازه شکفته و برگ های ریز و جوان گیاه و بصورت دستچین تولید میشود. مدت زمان دم کشیدن آن طولانی نیست و رنگ چشم گیری بعد از دم کردن دارد و طعم و عطر آن گس، تلخ و تند است. همین عطر و طعم منحصر به فرد آن باعث شده تا قیمت بالاتری نسبت به سایر چای های ایرانی داشته و قابلیت صادرات دارد.
- چای ممتاز(درجه یک) یکی دیگر از انواع با کیفیت چای ایرانی است که نسبت به چای سرگل طعم ملایم تر، تلخی کمتر و کیفیت پایین تری دارد. اما از لحاظ تولید رتبه بالاتری دارد. اغلب مصرف ایرانی ها از این نوع چای است. برای تولید این چای از ترکیب غنچه و برگ های نسبتا پهن میانی درختچه استفاده میکنند. این چای از نظر قیمتی متوسط روبهبالا است.
- چای قلم از ساقه و برگ های پهن و پایین درختچه چای تولید میشود و به دلیل شکل قلم مانند آن، چای قلم نام گذاری شده است. این چای از لحاظ کیفیت، پایین تر از چای سرگل و ممتاز است و قیمت پایینی دارد. طعم تلخی آن متوسط است و برای مصرف روزانه انتخاب مناسبی است.
- چای شکسته ترکیبی از چند نوع چای است که در فصل تابستان و پاییز کشت میشود و به همین دلیل کیفیت پایین تری دارد. چای شکسته به دلیل اینکه حاصل چندین نوع چای و چندین برداشت است و ظاهر نامنظم و ریز و درشت دارد، چای شکسته نامیده میشود. زود دم بودن ، رنگ مورد قبول و قیمت مناسب آن سبب انتخاب از سوی مصرف کنندگان شده است.
- چای باروتی(کله مورچهای) از الک کردن و جداسازی برگ های خرد و ریزتر چای های دیگر است. در نتیجه کیفیت آن به چای اولیه بستگی دارد. اندازه دانه های این چای ریز تر از چای شکسته است و بیشتر در تولید چای های کیسه ای و دمنوش ها از آن استفاده میشود. این چای نسبت به سایر چای ها زودتر رنگ میدهد و عطر و طعم قوی تری دارد. اما بهدلیل استفاده از برخی افزودنی ها مصرف طولانی مدت آن توصیه نمیشود.
یک نوع طبقه بندی دیگر از چای ایرانی وجود دارد که براساس فصل برداشت است. براساس این طبقه بندی، چای بهاره(چین اول) در فصل بهار برداشت میشود و از کیفیت، عطر و طعم بالایی برخوردار است. چای تابستانی(چین دوم) در فصل تابستان برداشت میشود و ازکیفیت و تلخی متوسطی برخوردار است. آخرین دسته چای پاییزه(چین سوم) است که در فصل پاییز صورت میگیرد و عطر و تلخی کمتری دارد. چای شکسته و کله مورچهای حاصل برداشت این فصل است و در چای های فوری و کیسه ای از آنها استفاده میشود.
تجارت جهانی چای سیاه
سال ۲۰۲۱، چای سیاه در بسته های بیشتر از ۳ کیلوگرم، با مجموع تجارت ۳.۷۲ میلیارد دلار، 939امین محصول تجاری جهان بودند. بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ صادرات چای سیاه در بسته های بیشتر از ۳ کیلوگرم با رشد ۲.۸۵ درصدی، از ۳.۶۲ میلیارد دلار به ۳.۷۲ میلیارد دلار رسید. تجارت چای سیاه در بسته های بیشتر از ۳ کیلوگرم ۰.۰۰۰۱۸درصد از کل تجارت جهانی را تشکیل می دهد.
در سال ۲۰۲2 ارزش صادرات چای سیاه در بسته های بیشتر از ۳ کیلوگرم در جهان، 3,322,571 هزار دلار آمریکا بوده است. کشورهای صادرکننده برتر این محصول، کنیا (1 میلیون و 350 هزار دلار آمریکا)، سریلانکا (۶40 هزار دلار آمریکا)، چین (420 هزار دلار آمریکا)، هند (231 هزار دلار آمریکا) و رواندا (101هزار دلار آمریکا)بودند.
.
.
.
در سال ۲۰۲2 ارزش واردات چای سیاه در بسته های بیشتر از ۳ کیلوگرم در جهان، 3,142,435 هزار دلار آمریکا بوده است. کشورهای واردکننده این محصول به ترتیب، پاکستان (۵۵8 هزار دلار آمریکا)، انگلستان (277 هزار دلار آمریکا)، مصر (۲55 هزار دلار آمریکا)، امارات متحده عربی (۲۰4 هزار دلار آمریکا)و آمریکا (165هزار دلار آمریکا) بودند.
.
.
.
در سال ۲۰۲۱، چای سیاه در بسته های کمتر از ۳ کیلوگرم با مجموع تجارت ۲.۰۷ میلیارد دلار، 1401امین محصول تجاری جهان بود. بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ صادرات چای سیاه بسته های کمتر از ۳ کیلوگرم با رشد ۲.۰۹ درصدی، از ۲.۰۳ میلیار دلار به ۲.۰۷ میلیارد دلار رسید. تجارت چای سیاه در بسته های کمتر از 3 کیلوگرم، ۰.۰۰۰۰۹۹ درصد از کل تجارت جهانی را تشکیل می دهد.
در سال ۲۰۲2، ارزش صادرات چای سیاه در بسته های کمتر از ۳ کیلوگرم در جهان، 1,804,347 هزار دلار آمریکا بوده است. کشورهای صادرکننده برتر این محصول، سریلانکا (۵44 هزار دلار آمریکا)، چین (۲12 هزار دلار آمریکا)، لهستان (۱۸3 هزار دلار آمریکا)، هند (۱15 هزار دلار آمریکا) و انگلستان (88 هزار دلار آمریکا) بودند.
.
.
.
در سال ۲۰۲2 ارزش واردات چای سیاه در بسته های کمتر از ۳ کیلوگرم در جهان، 1,668,454 هزار دلار آمریکا بوده است. کشورهای واردکننده این محصول به ترتیب، ایالات متحده (۱65 هزار دلار آمریکا)، عراق (97 هزار دلار آمریکا)، استرالیا (92 هزار دلار آمریکا)، هنگ کنگ (78 هزار دلار آمریکا) و کانادا (۶۹ هزار دلار آمریکا) بودند.
.
.
مناطق کشت چای سیاه در جهان
چای عمدتاً در آسیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و اطراف دریای سیاه و خزر کشت می شود. کشورهایی که بیشترین حجم تولیدات چای سیاه در جهان را دارند به ترتیب عبارتند از: کشورهای چین، هند، کنیا، سریلانکا، ترکیه، اندونزی، ویتنام، ژاپن، ایران و آرژانتین. چهار کشور بزرگ تولیدکننده چای، با هم 75 درصد از تولید جهانی را تشکیل می دهند.
آمار صادرات چای سیاه ایران به جهان
ارزش صادرات چای سیاه در بسته بندی بیشتر از 3 کیلوگرم ایران به جهان، 6,286 هزار دلار آمریکا در سال 2022 بوده است و صادرات ایران 0.2درصد از صادرات جهانی این محصول را تشکیل می دهد. رتبه ایران در صادرات جهانی این محصول 25 است.
کشورهای صادرکننده این محصول از ایران به ترتیب، ترکیه ( 3 هزار دلار آمریکا)، ازبکستان( 1 هزار دلار آمریکا) و کنیا(584 هزار دلار آمریکا) بودند.
.
.
.
ارزش کل صادرات چای سیاه در بسته بندی کمتر از 3 کیلوگرم ایران به جهان، 260 هزار دلار آمریکا در سال 2022 بوده است و رتبه ایران در صادرات جهانی این محصول 63 است.
کشورهای واردکننده این محصول از ایران به ترتیب، آذربایحان(95 هزار دلار آمریکا)، نیوزلند(50 هزار دلار آمریکا) و آلمان( 26 هزار دلار آمریکا) بودند.
.
.
مناطق کشت چای سیاه در ایران
چای در ایران در استان های شمالی گیلان و مازندران کشت می شود. لاهیجان یکی از قدیمی ترین و زیباترین شهرهای استان گیلان است که به «شهر چای» یا «پایتخت چای» ایران معروف است.
چشم انداز بازار چای سیاه در جهان
افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان نسبت به غنی‌سازی غذایی و کاهش کالری، عمدتا در مناطق آسیا – اقیانوسیه و آمریکای شمالی سبب شده است که الگو مصرف مواد غذایی و نوشیدنی تغییر کند و به نفع رشد بازار چای سیاه باشد. علاوه بر این، افزایش آگاهی مصرف کنندگان نسبت به فواید و خاصیت های چای در اروپا نیز تغییرات در بازار این محصول را تقویت میکند و باعث رشد تقاضا در دوره پیش بینی‌شده میشود. براساس این پیش‌بینی انتظار میرود بازار جهانی چای سیاه بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰ رشد قابل توجهی را تجربه کند. ارزش بازار جهانی چای سیاه در سال ۲۰۲۱ برابر با ۲۳۸۴۶.۹۱ میلیون دلار آمریکا بوده و در سال ۲۰۲۲ نیز به طور پیوسته در حال رشد بوده است و انتظار میرود با افزایش پیاده سازی استراتژی‌ها توسط بازیگران کلیدی، با رشد ۵.۴۳ درصدی در دوره پیش‌بینی شده و تا سال ۲۰۲۷ به ۳۲۷۴۹.۷۵ میلیون دلار آمریکا برسد.
