یکی از مبادلات اساسی ایران در سطح جهانی، صادرات میگو است. این محصول دریایی منبع غنی از پروتئین است و طرفداران بیشماری در جهان دارد. طبق آمار میزان صادرات میگو از کشورهای مختلف بیش از ۲۰ میلیارد دلار است که این رقم نشان دهنده حجم بالای اشتغال زایی به واسطه پرورش و بسته بندی میگو نیز هست. میگو یک کالای صادراتی گران و استراتژیک است و ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از معدود مناطقی است که در آن هم امکان پرورش میگو و هم میگوی دریایی وجود دارد. از ۱۶ گونه میگوی موجود در خلیج فارس و دریای عمان حدودا ۱۴ نوع از آنها در آبهای ایران زیست می کنند.
.
کد تعرفه میگو HS code
طبقه بندی سیستم هماهنگ یک روش عددی استاندارد برای طبقه بندی محصولات معامله شده است. اعداد HS (یا کدهای HS) توسط مقامات گمرکی در سراسر جهان برای شناسایی محصولات برای تعیین عوارض و مالیات استفاده می شود و ممکن است طی زمان تغییر کنند. اچ اس کدها میگو به شکل زیر است. سایر اچ اس کدها030623، 030636، 030695
.
.
ميگوها، سخت پوستان متنوع
ميگوها يک دسته از جانداران آبزي و از خانواده سخت پوستان هستند که اغلب در دريا زندگي مي‌کنند. تنها بعضي از گونه‌هاي آن در آب‌هاي شيرين يافت مي‌شوند. ميگوها با وجود جثه کوچك خود، به دليل طعم و مزه خوبشان بسيار جذاب و مورد توجه هستند. آبزی پروری به عنوان تأمین کننده بخشی از منابع غذایی انسان از جایگاه خاصی برخوردار هست.در این بین سخت پوستان مهمترین رده از شاخه بندپایان هستند که دارای تنوع گونه ای بسیار بالایی بوده و برخی از این گونه ها از طریق صید یا پرورش، تولید شده و مورداستفاده انسان قرار می گیرند.
راسته ده پایان جزو این رده بوده که شامل میگوهای دریایی، میگوهای آب شیرین، خرچنگ های دراز آب شیرین، لابسترها و خرچنگ های گرد هستند. در بین انواع گونه های آبزی تجاری قابل پرورش، میگو از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از حدود ۲۵۰۰ گونه میگوی شناخته شده، کمتر از ۳۰۰ گونه دارای ارزش تجاری هستند. میگوهای خانواده پنائیده در آب های استوایی و نیمه استوایی در سراسر جهان یافت می شوند. میگوها سخت پوستانی ۱۰ پا با بدنی کشیده و ضمائمی تخصص یافته برای شنا در دریا هستند که پاهای آنها بر خلاف خرچنگ‌ها و لابسترها نازک و کم توان است. این موجودات دارای هزاران گونه در نقاط و اکوسیستم‌های مختلف از جمله بستر دریا و دریاچه‌ها و رودخانه‌ها هستند. معمولا طول عمر این جانوران بر حسب نوع گونه و شرایط محیطی بین یک تا هفت سال می باشد، زندگی این موجود به صورت انفرادی است. ابعاد میگوها بین ۲تا ۲۵ سانتیمتر است و گونه‌های با اندازه درشت تر، از نظر اقتصادی ارزش بالایی دارند. این موجودات در طبیعت و زنجیره غذایی جانوران اهمیت زیادی داشته و منبع غذایی بسیاری از موجودات را تشکیل می‌دهند. بیشترین میگوهای دریایی که مورد بهره برداری انبوه قرار می گیرند از خانواده پنائیده می باشند و مناسب ترین گونه های پرورشی نیز عمدتا از این خانواده و اکثرا متعلق به جنس پنئوس هستند.
خانواده پنائیده دربرگیرنده میگوهای آب شور و خانواده پالاموئیده میگوهای آب شیرین را شامل می شود. یکی از تفاوت های ظاهری این دو خانواده، اندازه آنها است. به طور کلی میگوهای آب شیرین اندازه بزرگتری نسبت به میگوهای آب شور دارند.
..
مقاله پیشنهادی «پتانسیل صادراتی ایران: صادرات گل محمدی Damask rose»
.
ارزش غذایی میگو
سالانه حدود ۴ و نیم میلیون تن میگو در سراسر جهان تولید می شود. میگو یکی از پر مصرف ترین غذاهای دریایی است که به دلیل اینکه منبع غنی از مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، فسفر، ید، ویتامین D و B، روی، پروتئین و اسیدهای چرب امگا ۳ است امروزه به طور فزاینده ای در سبد غذایی مصرف کنندگان جهانی قرار دارد میگو یکی از سالم ترین و مغذی ترین گوشت جهان را دارد. گوشت میگو در تمام مراحل زندگی خود مقدار قابل توجهی از روی را در خود ذخیره کرده است. این بدین معنی است که میگو ها فارغ از سایز و اندازه برای سلامت نگه داشتن ما ماده غذایی مفید و سالمی محسوب می شوند. استفاده از میگو بصورت تازه، منجمد، نمک سود شده، خشک شده وجود دارد. می توان میگو را صورت آجیل میگو بسته بندی شده به عنوان میان وعده بدون ضرر و بهداشتی برای کودکان و نوجوانان در نظرگرفت.
.
.
انواع میگو در ایران
پرورش میگو در ایران از سال ۱۳۶۳ آغاز شد. زیرا سواحل جنوبی ایران برای پروش میگو بسیار مستعد هستند.
دو دسته میگو وجود دارد دریایی و پرورشی؛ که ۱۰۰ درصد میگوی پرورشی ایران گونه ای به نام «وانامی یا به اصطلاح گونه سفید غربی» است و اگرچه خاستگاه این گونه، کشور اکوادور است در همه جای دنیا پرورش داده می شود. پرورش میگو به شیوه گلخانه‌ای است. در این شیوه میگوهای پرورشی در حوض‌های مخصوص در سالن‌های سر پوشیده پرورش می‌یابند تا شرایط زیست آنها کنترل شود.
پرورش میگوی گلخانه‌ای یکی از راه‌های موفقیت آمیز برای مدیریت بیماری لکه سفید است که در آن ابتدا لارو یا بچه میگو در محیط بسته گلخانه‌ای و در خارج از فصل پرورش و پس از رسیدن به وزن بالای یک گرم، وارد مزرعه خاکی پرورش میگو می‌شوند.
با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه پرورش میگو بدست آمده است تولید در این زمینه روز بروز در حال افزایش است؛ و پرورش دهندگان با استفاده از شیوه‌های نوین در حال دستیابی به موفقیت‌های خوبی هستند. در چند دهه گذشته میگوی سفید هندی و میگوی ببری سیاه مهم ترین گونه های پرورشی ایران بوده اند اما در یک دهه اخیر با توجه به ویژگی های مثبت میگوی پا سفید غربی این گونه در بیشتر مراکز تکثیر و پرورش جنوب کشور و حتی در استان گلستان و مازندران در سواحل دریای خزر مورد توجه قرار گرفته است و پرورش داده می شود.
میگوی دریایی ایران ۳ گونه «میگوی ببری» (tiger prawn) که متعلق به بوشهر تا هرمزگان است، گونه «میگو موزی» Banana shrimp)) که از هرمزگان تا جاسک است و یکسری میگو هم به نام «میگوی سرتیز»(( Jinga shrimp که متعلق به خوزستان است.
میگو جنوب یا میگو ببری سبز از مهمترین گونه های میگوی خلیج فارس و از خانواده پنائیده ها می باشد که به دلیل ارزش اقتصادی بالای که دارد همه ساله توجه تولیدکنندگان و عمل آوران بسیاری را در فصول گرما و شرجی استان های جنوبی به خود جلب می نماید. بازار پسندی بسیار بالای میگو جنوب در بازارهای بین المللی سبب شده تا تولید کنندگان شکیل ترین و بهترین بسته بندی های خود را به ان اختصاص دهند که این امر علاوه بر معرفی بهتر برند های ایران به دنیا را در پی دارد بلکه سبب رونق بخشیدن به تولید و صنعت آبزی پروری می شود.
.
حجم تولید میگو در ایران
پرورش میگو در بسیاری از استانهای ایران که اهم آن، استانهای همجوار با ساحل خلیج فارس مانند استان خوزستان، استان بوشهر، استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان و نیز استانهای شمالی که با دریای خزر همجوار هستند مانند استان گلستان، صورت می گیرد. سواحل جنوبی کشور بهترین شرایط را برای تولید میگوی پرورشی دارند. استان بوشهر به عنوان قطب تولید میگوی پرورشی کشور محسوب می‌شود و بیش از نیمی از میگوی تولیدی کشور در این استان تولید می‌شود. تولید میگو پرورشی در ایران بیش از 58 هزار تن است. از این میزان میگو پرورشی حدود 50 درصد آن به میزان 28 هزار تن در استان بوشهر تولید می‌شود. ظرفیت آبِ شور برای تولید میگو در چهار استان ساحلی در جنوب کشور (خوزستان، بوشهر، هرمزگان، بوشهر) و استان گلستان وجود دارد.
.
.
اهمیت اقتصادی میگو
صنعت پرورش میگو از جمله فعالیت های آبزی پروری است که با توجه به سودآوری ارزی و اهمیت اقتصادی و تجاری، در بیشتر کشورهای آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین، آسیای جنوب شرقی، حوزه اقیانوس هند، خاورمیانه و حوزه مدیترانه در حال گسترش بوده و تاکنون سرمایه گذاری های وسیعی در این صنعت انجام گرفته است.
تقریبا همه چیز میگو قابل استفاده است. پوست و سر میگو هم که جزء ضایعات میگو محسوب می‌شود نیز مصرف و صرفه فراوان اقتصادی دارد. کنسرو میگو، فراورده‌های سنتی میگو مانند میگو شور و میگو خشکشده فراورده‌های تخمیری میگو از قبیل ترشی و سس میگو، فراورده‌های ارزشافزوده مانند گوشت چرخشده میگو، برگر میگو و میگو سوخاری شده از جمله محصولات ارزش افزوده تولید شده از میگو است که امروزه رشد بسزایی در بازارهای جهانی دارد.
ضایعات میگو که شامل سر‌ها و پوسته است را میتوان برای تولید آرد میگو که شامل ۴۵-۴۰% پروتئین خام و ۵% رطوبت است بعد از پخت، خشک کردن و درجهبندی استفاده نمود.
از ضایعات میگو کیتین و مشتقات کیتوزان نیز در مقیاس تجاری استخراج می‌شود به عنوان نمونه کتین و کیتوزان که در پوست میگو وجود دارند در صنایع کشاورزی، آرایشی و بهداشتی، صنایع دارویی و صنایع غذایی مصرف دارند.
درواقع باید پوسته و ضایعات میگو را ضایعات پول ساز و سود آور نامید فراوری این محصول مهم و سود آور و تبدیل آن به چیس میگو، میگوسوخاری، میگو برگر و… ارزش افزوده آن را حداقل تا پنج برابر افزایش می دهد.
.
واردات و صادرات جهانی میگو
بازار میگو در طول سال ها رشد قابل توجهی داشته است. امروزه تجارت میگو به یکی از رقابتی ترین ها در بین بازارهای جهانی تبدیل شده است. تعدادی از بازیگران منطقه ای و جهانی در حال حاضر مصرف کنندگانی را هدف قرار داده اند که به دنبال محصولات دریایی سالم، کم چرب و با کیفیت هستند. برای فعالان صنعت میگو؛ آمریکای شمالی و اروپا بازارهای اصلی هستند زیرا مصرف سرانه میگو در این مناطق به تدریج در حال رشد است. انتظار می‌رود فروش انواع میگو در سال‌های آینده به دلیل ترجیح مصرف‌کنندگان برای غذاهای دریایی و طعم شیرین در سطح جهان افزایش یابد.
ده کشور وارد کننده میگو به ترتیب در سال 2021 عبارتند از ایالات متحده امریکا،چین، ژاپن، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، هلند، کره حنوبی، انگلستان و کانادا و سپس روسیه و آلمان بیشترین واردات میگو را داشته اند.
.
.
ده کشور صادرکننده میکو به ترتیب هند، اکوادور، ویتنام، اندونزی، آرژانتین، تایلند، هندوراس، چین، اسپانیا، بنگلادش و ایران رتبه 21 را در صادرات میگو دارد.
.
.
صادرات میگو ایران
صادرات ایران 0.4 درصد از صادرات جهانی میگو را تشکیل می دهد که رتبه آن در صادرات جهانی 21 است.
ایران بیشترین صادرات را به ترتیب به چین، امارات متحده عربی، فدراسیون روسیه، مالزی، عمان، قطر، کویت، ترکیه، انگلستان، لبنان دارد.
.
.
.
چند نکته مهم صادرات میگو
• صادرات میگوی پرورشی از طریق هوا و دریا صورت می گیرد، اما عمده صادرات ایران دریایی است.
• رشد سطح درآمد و افزایش تقاضا برای محصولات میگو در بین مصرف کنندگان در سراسر جهان، بازار آن را هدایت می کند.
• داشتن بازار مصرف یکی از مهمترین چالش‌ها در عرصه تولید است که میگو و پرورش دهندگان و صادرکنندگان کمتر با این مشکل روبرو هستند و بازارهای بسیار خوبی برای میگوی مرغوب ایرانی وجود دارد.
• قیمت میگو صادراتی تحت تاثیر طیف گسترده ای است که مهم ترین آن ها سایز میگو است.
• میگو دریایی یا پرورشی بودن، میزان عرضه و تقاضا، نحوه عرضه، کاهش ذخایر و منابع آبزیان دریایی و واسطه ها و … از عوامل تاثیر گذار بر قیمت میگو هستند.
• مهمترین روش فراوری میگو، تولید فراورده‌های منجمد میگو است، بطوریکه میگوی منجمد ۶۵ درصد کل صادرات را شامل می‌شود.
• میگو یکی از رایج ترین و پرطرفدارترین انواع غذاهای دریایی است که به دلیل داشتن مواد مغذی بالا مورد مصرف مردم در سراسر جهان است. به دلیل مزایای سلامتی، تقاضا برای میگو به سرعت در حال افزایش است.
• با افزایش تولید میگو، با افزایش قدرت خرید مصرف کننده، بازار جهانی میگو احتمالا در چند سال آینده شاهد رشد قابل توجهی خواهد بود.
• علاوه بر این، روند رو به افزایش مصرف مواد غذایی کم چرب و سالم نیز باعث رشد بازار میگو در آینده اخیر می شود. انتظار می رود بازار جهانی میگو تا پایان سال 2024 به 6.7 میلیون تن برسد.
